Katılım Öncesi Yardım Aracının Kırsal Kalkınma Bileşeni (IPARD)

IPARD, Avrupa Birliği (AB) tarafından aday ülkelere destek olmak amacıyla oluşturulan, Katılım Öncesi Yardım Aracı’nın (Instrument for Pre-Accession Assistance-IPA) Kırsal Kalkınma bileşenidir. IPARD, Avrupa Birliği’nin Ortak Tarım Politikası, Kırsal Kalkınma Politikası ve ilgili politikalarının uygulanması ve yönetimi için uyum hazırlıklarını ve bu kapsamda politika geliştirilmesini desteklemeyi amaçlamaktadır. Program kapsamında sağlanan hibe destekleri ile gıda güvenliği, hayvan sağlığı, bitki sağlığı ve çevre ile ilgili AB standartlarına uyumun teşvik edilmesi ve kırsal alanların sürdürülebilir kalkınmasına katkı sağlanması hedeflenmektedir.

IPARD I Programı (2007-2013): 1 Temmuz 2011 tarihinde IPARD I Programı fiilen başlamıştır. Program 31 Aralık 2016 tarihinde sonlanmış ve %99,3 oranında fon kullanımı yapılmıştır.

IPARD II Programı (2014-2020): 24 Ocak 2017 tarihinde Finansman Anlaşmasının yürürlüğe girmesiyle uygulanmaya başlamıştır. Program 2024 yılı sonu itibariyle tamamlanmış ve %99,7 oranında fon kullanımı yapılmıştır.

IPARD III Programı (2021-2027): Avrupa Komisyonunca 14.03.2022 tarihinde kabul edilen Finansman Anlaşmasının da 6 Nisan 2024 tarihinde Resmî Gazetede yayımlanmasıyla yürürlüğe girmiştir. Avrupa Komisyonu tarafından 430 milyon avro fon tahsis edilen IPARD III Programında, ulusal katkının %25’ten %50’ye çıkarılması ile faydalanıcılara proje karşılığı dağıtılacak hibe tutarı yaklaşık 785 Milyon Avro olacaktır. Program kapsamında uygun bulunan projelere %50 ile %100 arasında değişen oranlarda hibe desteği sağlanacaktır.

IPARD I ve II dönemlerinde 42 ilde faaliyet gösteren Program, IPARD III dönemi ile birlikte tüm ülkede uygulanmaya başlanmıştır.

IPARD Programı kapsamında yapılan yatırımalar KDV muafiyetlidir. IPARD Programı birçok tedbir altında hibe vermektedir. Uygulanan bu programda hibe miktarları, sıralama kriterleri ve uygun harcama limitleri tedbirlere göre değişiklik göstermektedir.

Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi Programı (KKYDP)

5488 sayılı Tarım Kanunu ve 2800 Sayılı Cumhurbaşkanı Kararına istinaden yayımlanan mevzuat hükümleri kapsamında; online veri giriş sistemi üzerinden başvuruları alınan, il tarım orman müdürlükleri tarafından değerlendirilerek kabul edilen ve başvuru sahibi tarafından sözleşme yükümlülüğünün yerine getirilmesine istinaden ödenen hibe tutarını ifade eder.

Projeler başvuru esaslı olup gerçek kişiler ve kamudan bağımsız tüzel kişilikler tarafından yapılan başvuruların puanlama sırasına göre değerlendirilmesi sonucu yıllık bütçe imkanlarına göre projeler programa alınır ve yatırımın tamamlanmasını müteakip proje tutarının KDV hariç kısmının %50'si oranında yatırımcıya hibe desteği ödenir.

Hibe desteğine esas konular tarımsal ekonomik yatırımlar ve alt yapı yatırımları olup yeni tesis, kısmen yapılmış yatırımların tamamlanması, teknoloji yenileme ve/veya modernizasyon ve kapasite artırımı niteliğindeki projeler desteklenir.

Bireysel Sulama Sistemlerinin Desteklenmesi

5488 sayılı Tarım Kanunu ve 2800 Sayılı Cumhurbaşkanı Kararına istinaden yayımlanan mevzuat hükümleri kapsamında; başvuruları alınan, il tarım orman müdürlükleri tarafından değerlendirilerek kabul edilen ve başvuru sahibi tarafından sözleşme yükümlülüğünün yerine getirilmesine istinaden ödenen hibe tutarını ifade eder.

Projeler başvuru esaslı olup gerçek kişiler ve kamudan bağımsız tüzel kişilikler tarafından yapılan başvurular yıllık bütçe imkanlarına göre uygun görülen projeler programa alınır ve yatırımın tamamlanmasını müteakip proje tutarının KDV hariç kısmının %50'si oranında yatırımcıya hibe desteği ödenir.

Hibe desteğine esas konu basınçlı sulama sistemleri hibe desteği yatırımlarıdır.

Dezavantajlı Alanlarda Uygulanan Kırsal Kalkınma Projeleri

Göksu Taşeli Havzası Kalkınma Projesi (GTHP): Türkiye Cumhuriyeti ve Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu (IFAD) arasında imzalanıp 26 Mayıs 2016 tarihinde yürürlüğe giren Finansman Anlaşması gereğince; Konya ve Karaman illerinin 600-1800 metre rakımda yer alan dağlık kısımlarındaki 11 ilçe ve bu ilçelere bağlı 247 köyde değer zinciri gelişGöksu Taşeli Havzası Kalkınma Projesi (GTHP): Türkiye Cumhuriyeti ve Uluslararastirme, sürdürülebilir doğal kaynak yönetimi yoluyla ekonomik çeşitliliği destekleyerek kırsal yoksulluğu azaltmak amacıyla yürütülmektedir.

Kırsal Dezavantajlı Alanlar Kalkınma Projesi (KDAKP): Türkiye Cumhuriyeti ve Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu (IFAD) arasında imzalanıp 05 Mart 2018 tarihinde yürürlüğe giren Finansman Anlaşması gereğince; Tarımsal üretim alanlarının 600 m rakım üzerinde olduğu veya benzer nitelikteki 400-600 m rakım aralığındaki, ova ilçelerine göre dezavantajlı durumda olan alanlarda yürütülen proje kapsamında Adana, Mersin Osmaniye, Kahramanmaraş, Kastamonu, Bartın, Sinop, Çankırı illeri yer almakta ve toplamda 78 ilçe ve 2.954 köyde uygulanmaktadır.

Türkiye Dayanıklı Peyzaj Entegrasyonu Projesi (TULİP): Türkiye Cumhuriyeti ve Dünya Bankası arasında imzalanıp 08 Kasım 2021 tarihinde yürürlüğe giren Finansman Anlaşması gereğince; dünya bankası eş finansmanı ile Bolaman Çayı Havzası Rehabilitasyon Projesi (Ordu, Tokat) ve Çekerek Nehri Havzası Rehabilitasyon Projesi (Çorum, Sivas, Tokat, Yozgat) olmak üzere iki ayrı proje halinde uygulanmaktadır.

Projeler kapsamında bireysel hibe, demonstrasyon ve altyapı destekleri verilmektedir.

Kırsal Kalkınma Destekleri Kapsamında Genç Çiftçi Projeleri

Tarımda sürdürülebilirliğin sağlanması, genç çiftçilerin girişimciliğinin desteklenmesi, gelir düzeyinin yükseltilmesi, alternatif gelir kaynaklarının oluşturulması ve kırsalda genç nüfusun istihdamına katkı sağlayacak kırsal alandaki tarımsal üretime yönelik projelerin desteklenmesine amacıyla uygulanmıştır.
Kırsal alanda yaşayan genç çiftçilerin mahallinde uygulayacağı bitkisel, hayvansal, yöresel tarım ürünleri, tıbbi ve aromatik bitki üretimi, işlenmesi, depolanması ve paketlenmesine yönelik projelere otuz bin TL’ye kadar hibe ödemesi yapılmıştır.
3/6/2011 tarihli ve 639 sayılı Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname, 18/4/2006 tarihli ve 5488 sayılı Tarım Kanunu ve 16/2/2016 tarihli ve 2016/8540 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Kırsal Kalkınma Destekleri Kapsamında Genç Çiftçi Projelerinin Desteklenmesine İlişkin Karara dayanılarak uygulanmıştır
Hibe ödemeye esas proje konularında yer alan gider kalemlerinin alımlarını kapsayan ve içeriğinde en az; tarafların, sözleşme konusunun, teslim edilecek gider kalemi miktarının, niteliğinin, şeklinin, yerinin, gerekli tanımların, temin ve teslim süresinin, tarafların yükümlülüklerinin, mücbir sebeplerin ve ekinde proje teknik şartnamesinin olduğu genç çiftçi ile TİGEM, TAB veya KOZA BİRLİK arasında imzalanan sözleşme ile proje uygulanmıştır.

Kapsam: Türkiye

IPARD I ve IPARD II uygulama dönemlerinde 42 ilde uygulanmıştır: Afyonkarahisar, Ağrı, Aksaray, Amasya, Ankara, Ardahan, Aydın, Balıkesir, Burdur, Bursa, Çanakkale, Çankırı, Çorum, Denizli, Diyarbakır, Elazığ, Erzincan, Erzurum, Giresun, Hatay, Isparta, Kahramanmaraş, Karaman, Kars, Kastamonu, Konya, Kütahya, Malatya, Manisa, Mardin, Mersin, Muş, Nevşehir, Ordu, Samsun, Sivas, Şanlıurfa, Tokat, Trabzon, Uşak, Van, Yozgat.

Genç Çiftçi Projeleri nüfusu yirmi binden az olan yerleşim birimlerini ve 6360 sayılı Kanunun yürürlüğe girmesinden önce tüzel kişiliği olan ve yirmi bin nüfusun altındaki 81 ildeki yerleşim birimlerini kapsar.

Düzeyi: İl

İçeriği: Proje sayısı, hibe desteği tutarı, istihdam, sulama alanı ve yatırım tutarı

KKYD ve Bireysel sulama sistemlerinin desteklenmesi; Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Cumhurbaşkanı Kararı ve Tebliğler kapsamında hibe desteği verilen proje/yatırım tutarları ve faaliyet gerçekleşmeleri karşılığında ödenen hibe tutarları sistem üzerinden hesaplanmaktadır.

IPARD; TKDK tarafından derlenen idari kayıtları içermektedir.

Dezavantajlı Alanlarda Uygulanan Kırsal Kalkınma Projeleri; Finansal ve fiziksel gerçekleşmelere göre veri tabanında tutulan idari kayıtları içermektedir.

Genç Çiftçi Projeleri programı kapsamında illerde desteklenecek genç çiftçi sayısı ve hibe miktarı; Kalkınma Bakanlığı ve Türkiye İstatistik Kurumunun belirlemiş olduğu, kırsal alandaki yerleşim birimleri sayısı, genç çiftçi nüfusu, kırsal alan nüfusu ve sosyo-ekonomik gelişmişlik endeksi kriterleri ve programın yıllık bütçesi çerçevesinde belirlenmiştir.

Yöntem:İdari kayıtlar

Veri Güncelleme Sıklığı: Yıllık